ΠΕΡΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΣΚΕΡΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ

Η κοινωνική επιχειρηματικότητα:

 Ένα εργαλείο για Kοινωνική Ανάπτυξη και Ανεξαρτησία

Η σύγχρονη οικονομία με τις πολιτικές οικονομικής ανάπτυξης που ακολουθεί, εστιάζει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, παραβλέποντας την σημασία και ανάπτυξη του Κοινωνικού Κεφαλαίου, την εξασφάλιση και την Κοινωνική συνοχή με αποτέλεσμα την Κοινωνική Υπανάπτυξη(Σακελαρόπουλος,1999). Οι οργανισμοί του 3ου τομέα της οικονομίας, παράγουν το κύριο Κοινωνικό  έργο, έναντι των συμβατικών κερδοσκοπικών οργανισμών. Φτάνουν εκει που το κράτος αδυνατεί. Παρόλα αυτά είναι αποκλεισμένοι από τα εργαλεία του σύγχρονου καπιταλισμού για ανάπτυξη και σχεδόν ολοκληρωτικά εξαρτώμενοι από το κράτος .

Το χειμώνα του 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεσμοθέτησε την Πρωτοβουλία για τις Κοινωνικές Επιχειρήσεις (Social Business Initiative). Βασικός σκοπός της Επιτροπής είναι μέσα από αυτή την Πρωτοβουλία «να συνεισφέρει στη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη των κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη και εν γένει της Κοινωνικής Οικονομίας». Οι κοινωνικές επιχειρήσεις είναι το αναπτυξιακό όχημα της Ευρώπης  για την αντιμετώπιση των καίριων κοινωνικών προβλημάτων της δομικής ανεργίας και της φτώχιας στοχεύοντας τις πόλεις και την περιφέρεια, ενώ παράλληλα θα αποτελέσει λύση για την ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας και της τοπικής ανάπτυξης, στην αντιμετώπιση των θεμάτων της οικολογίας, της παιδείας, της υγείας, στην άμβλυνση των ανισοτήτων και στην στήριξη των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων.

Κοινωνικές Επιχειρησεις & Κοινωνικός Επιχειρηματίας 

Οι κοινωνικές επιχειρήσεις λειτουργούν σαν συμβατικές  επιχειρήσεις, με την διαφορά ότι στο κέντρο της αποστολής τους υπάρχει ο Κοινωνικός σκοπός. Εχουν κανονική δομή, προγραμματισμό, οργάνωση, διοίκηση, έλεγχος. Επανεπενδύουν τα κέρδη τους, δημιουργούν θέσεις εργασίας, κοινωνική επανένταξη και ενσωμάτωση. Η αποστολή αυτών των οργανισμών είναι η επίτευξη κέρδους για την Βιωσιμότητα του κοινωνικού σκοπού. Η ανάγκη γίνετε πιο εμφανείς στους οργανισμούς του 3ου τομέα της Οικονομίας(Μη κερδοσκοπικού), με το ερωτημα «Τι θα συμβεί όταν τελειώσουν οι Δωρεες και επιδοτήσεις; Τι θα απογίνουν αυτοί που στηρίζονται στον οργανισμό;»

Η κοινωνική οικονομία, δημιούργησε ένα νέο τύπος επιχειρηματία. Τον Κοινωνικό Επιχειρηματία. Αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού, εκμεταλλευόμενος τα κενά και τα εργαλεία του Καπιταλισμού, στοχεύει και καταπολεμά τα κοινωνικά προβλήματα  παράγοντας κέρδος αρκετό για να συντηρήσει τον ίδιο και κυρίως τον Κοινωνικό του Σκοπό. Αντιμετωπίζει την ανεργία, καταπολεμα την φτώχεια, προστατευει το περιβάλλον, καλύπτει τα κενά του κοινωνικού κρατους πρόνοιας, φτάνει εκει που το κράτος αδυνατεί, εξασφαλίζοντας την ανεξαρτησία του, ενώ καταφέρνει να κερδοφορήσει. Δημιουργεί δίκτυα, καινοτομεί , συνεργάζεται , είναι ομαδικός παίχτης, έχει κοινωνικό-ηθική παρακίνηση, νιώθει άβολα για το status quo και επιχειρεί για να το αλλάξει. Κάποιοι πλέον τον αποκαλούν ως  «Ηρωα Των Επιχειρήσεων» .

Ο Κοινωνικός Επιχειρηματίας(ΚΕ):

• Εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες να αλλάξει τα συστήματα,
• Δημιουργεί λύσεις που αλλάζουν την Κοινωνία προς το καλύτερο,
• Εφευρίσκει νέες προσεγγίσεις σε υπάρχουσες δομές & συστήματα
• Δημιουργεί Κοινωνικά μοντέλα Franchise(Zafeiropoulou, 2011), μεταφέροντας την εμπειρία του και την γνώση στην Κοινότητα των ΚΕ

Η Ευρωπαϊκή και Ελληνική πραγματικότητα

Η Eυρωπαϊκή ;Eνωση σχεδιάζει δομές και απελευθερώνει κονδύλια για να ενισχύσει την δημιουργία ΚΕ. Στην Ευρώπη οι Κοινωνικές Εταιρείες αντιπροσωπεύουν το 10% των εταιρειών, απασχολεί 11εκ εργαζομένους, 5,9% συνολικής απασχόλησης κ 6,7% έμμισθης απασχόλησης. Στη Μ. Βρετανία το 2006 υπήρχαν 55,000 κοινωνικές εταιρείες απασχολώντας 500.000 εργαζομένους. Στην Ελλάδα οι ΚΕ αποτελούν, μόλις το 1,8% της απασχόλησης κ 2,9% της μισθωτής εργασίας (χαμηλότερα ποσοστά  Ευρωζώνης) υπολογίζονται:

P 8.400 περίπου συνεταιρισμοί με 950.000 περίπου μέλη

P 1.500-2.000 οργανώσεις εθελοντισμού, από τις οποίες 200-300 έχουν ενεργό δράση. Οι 115-200 δραστηριοποιούνται στο χώρο του περιβάλλοντος και της οικολογίας.

P 71 γυναικείοι συνεταιρισμοί με 1.903 μέλη

P 68 συνεταιριστικές θεραπευτικές μονάδες στα ψυχιατρικά νοσοκομεία

P 15 ΚΟΙΣΠΕ με αντικείμενο την ένταξη των ψυχικά ασθενών στην αγορά εργασίας, αλλά και την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών.

Στην Ελλάδα νομοθετήθηκε με τον νόμο 4019/11, με την μορφή συνεταιρισμών περιορισμένης ευθύνης(Κοιν.Σ.Επ). Στη πλειονότητα τους Οι Κοιν.Σ.Επ. στην Ελλάδα δεν έχουν καταφέρει να ιδρυθούν -πέρα από τη νομική τους ίδρυση. Οι αιτίες που προκύπτουν από έρευνα κέντρου ερευνών της The Nest είναι :

• Έλλειψη διοικητικών και τεχνικών ικανοτήτων,
• Έλλειψη συνεργασιών,
• Έλλειψης κεφαλαίων,
• Έλλειψη οράματος και επιχειρηματικού πλάνου,
• Έλλειψη δικτύωσης,
• Μη φιλικό νομοθετικό/φορολογικού/θεσμικού περιβάλλοντος

Η λύση στην ανάπτυξη τους  εστιάζετε στην πρόσβαση σε

1. Εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης
2. Χρηματοδοτικά κεφάλαια Ίδρυσης, Κεφαλαιακής ανάπτυξης, Επέκτασης.
3. Στην Δημιουργία  Κοινωνικών Εταιρικών Δικτύων (partnerships, social enterprise networks).

Μηχανισμοί στήριξης Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας

Η The Nest και το Κολέγιο City Unity, τον Ιανουάριο του 2013 και μέχρι τον Ιούνιο του 2013, σχεδίασε συνέπραξε και λειτούργησε στην Αλεξανδρούπολη το 1ο γραφείο ενημέρωσης για την Κοινωνική επιχειρηματικότητα εθελοντικά στο Πολυκοινωνικό Δ.Αλεξανδρούπολης, βάση επιθυμίας του Δημου να ανταποκριθεί στις ανάγκες των πολιτών. Εκτοτε λειτουργούμε ερευνητικά και υποστηρικτικά στους υποψηφίους ΚΕ και εχουμε παράρτημα στην Αλεξανδρούπολη.

H συμβολή της Τhe Nest στην ανάπτυξη του θεσμού γίνετε μέσω της δομής υποστήριξης, δημιουργίας και χρηματοδότησης με τη μορφή θερμοκοιτίδας που λειτουργεί στην Αθηνα στο κολέγιο City Unity. Επιπρόσθετα η δομή  διασύνδεει τους ΚΕ με ένα παγκόσμιο δίκτυο εμπειρογνώμων, καλών πρακτικών και Κοινωνικών καινοτόμων. Η δομή υποστηριξης(The Nest),  λειτουργεί και στην Αλεξανδρούπολη παρέχοντας το μεγαλύτερο ποσοστό των υπηρεσιών υποστήριξης,  ενώ στόχος είναι στο άμεσο μέλλον να παρέχει το 100% των υπηρεσιών αυτών και στην Αλεξανδρούπολη.

 Σχεδιάστηκε το αναγνωρισμένο από το υπουργείο παιδείας 9μηνοDiploma Κ.Ε βάσει πρωτοκόλλου ‘Πρακτική Εκπαιδευτική Πλατφόρμα Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας, όπως εφαρμόζεται στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου όπως Harvard University SEI, Oxford University Skoll Centre, NYU Stern, School for Social Entrepreneur, το οποίο διατίθεται  και στην Αλεξανδρούπολη.

Εταιρική Κοινωνική Ευθυνη και Κοινωνική Επιχειρηματικότητα

Όπως αναφέρουν οι Porter & Kramer (2011, pp.62-77), σε άρθρο τους στο Harvard Business Review πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τον Καπιταλισμό και να γεφυρώσουμε  τις σχέσεις της επιχειρηματικότητας με την κοινωνία και τον πλανήτη. Στο ίδιο άρθρο εξηγεί ότι οι οργανισμοί δημιουργήθηκαν για να αναπτύσσουν τις κοινωνίες που δραστηριοποιούνται, και σημερα έχουν δυστυχώς απομακρυνθεί από αυτές.

  Οι οργανισμοί με την άσκηση τυπικών πρακτικών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης(ΕΚΕ), είναι σαν να συνηγορούν ευθύνη για το αποτέλεσμα, και να χρησιμοποιούν το θεσμό σαν εξίλέωση. Αντί να ξοδεύουν δισεκατομμύρια να πολεμήσουν τον ακτιβισμό μπορούν να στρέψουν τα μάτια & τους πόρους αυτούς να πολεμήσουν το πρόβλημα. Με μια άλλη προοπτική, οι οργανισμοί σήμερα μπορούν να επενδύουν τα κεφάλαια που προορίζονται για Κοινωνική Ευθύνη, στην ενίσχυση των Κοινωνικών επιχειρήσεων, εστιάζοντας στον σκοπό τους. Η Τhe Nest μέσα από την εμπειρία της στην Κοινωνική επιχειρηματικότητα, αναλαμβάνει επίσης ρόλο στην γεφύρωση του χάσματος, την διασύνδεση της αγοράς με τις Κοινωνικές Επιχειρήσεις,  συμβουλεύοντας τους παράγοντες της αγοράς στον σχεδιασμό στρατηγικής, ΕΚΕ με κύριο γνώμονα το κοινωνικό αντίκτυπο.

Σκερλετόπουλος Λεωνίδας

Συνιδρυτής The Nest

Yπεύθυνος Ανάπτυξης Κοινότητας Αλεξανδρούπολης

www.socialenterprises.org.gr

lskerletopoulos@gmail.com / l.skerletopoulos@cityu.gr

Πηγες

1. Zafeiropoulou, F.A. & Woods, A. (2012) “Can issues of poverty be addressed through the emergence of relationally embedded social franchises?” in Halkias, D (Ed.)  Entrepreneurship and Sustainability:  Business Solution for Poverty Alleviation from around the World, London: Gower Publishing 
2. Μonzon J.L., Chaves, R.,(2012), “The Social Economy in the European Union”, CIRIEC,
3. European Commision,(2011), “Social Business Initiative - Creating a favourable climate for social enterprises, key stakeholders in the social economy and innovation" -SEC(2011) 1278 
4. Porter M.E, Kramer,M.,(2011), “Creating Shared Value”, Harvard Business Review, 89, U.S.
5. Σακελαρόπουλος Θ, (1999), “Ημεταρυθμιση του Κοινωνικού Κρατους”, Κριτική, Αθήνα 
6. Γεωρμας Κ.Κασσαβέτης Δ., Κωστας Α., Οικονόμου Χ., Σουλιώτης Κ., Στραβοσκούφης Θ., Σωτηροπουλου Ε., (2012) “Κοινωνική Οικονομία: Θεωρεία, Εμπειρία και Πρακτικές”,Δοκιμιο 20, Ενναλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα
7. ΦΕΚ Α' 216/30-09-2011, Νόμος 4019/2011: Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνική Επιχειρηματικότητα και λοιπές διατάξεις,