ΕΥΧΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ Π.Ο.Θ.Σ.

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Παράδοση είναι ...τo μελωδικό νανούρισμα της μάνας, οι θρύλοι του παππού ,τα κάλαντα, τα χελιδονίσματα, οι μαντινάδες, τα έθιμα ,οι χοροί και οι σκοποί που μας συντρόφευαν και μας συντροφεύουν και σήμερα ακόμη, σε κάθε χαρά ,οι ενδυμασίες ,τα κεντήματα ,τα δίστιχα, τα παιχνίδια και όσα άλλα είναι μέρος της ζωής του τόπου μας. Κρατήστε περήφανα στις καρδιές σας ,αλώβητο αυτό το θησαυρό και παραδώστε τον στις επόμενες γενιές! Έτσι θα ακούμε τους παλμούς του τόπου μας ολοζώντανα και δεν θα σβήσει τίποτε στη χοάνη της παγκοσμιοποίησης και της αδυσώπητης καθημερινότητας που μας επιβάλλει η Τρόικα και τα παπαγαλάκια της.

Πέρασαν τα Νικολοβάρβαρα και του Αι Λευτέρη και η Σαρακοστή των Χριστουγέννων φθάνει στο τέλος της. Οι μέρες των Χριστουγέννων πλησιάζουν, και ανοίγει η «κουβέντα» για το γιορτινό τραπέζι. Ένα τραπέζι, που έχει ταυτιστεί παραδοσιακά με τη συνεύρεση συγγενών και φίλων και γενικότερα με τα αγαπημένα μας πρόσωπα.

Οι νοικοκυρές προσπαθούν να τελειώσουν  όλες τις δουλειές ,όπως καθαριότητα, να στρώσουν  το σπίτι με στρωσίδια πεντακάθαρα, να έχουν ετοιμάσει καινούργιες φορεσιές ειδικά  για τα μικρά παιδιά και στη συνέχεια να ετοιμαστούν με τα μαγειρέματα για το τραπέζι της Αγίας ημέρας των Χριστουγέννων .

  Το χοιρινό ήταν το φαγητό που δεν έλειπε από κανένα σπίτι.  Το σφάξιμο του γουρουνιού, δηλαδή τα  χοιροσφάγια  ήταν ολόκληρη ιεροτελεστία, οι μαχαλάδες σηκώνονταν στο πόδι από τα «γκουρλίσματα» των γουρουνιών. Ακόμα και τα πιο φτωχά σπίτια χωρίς κρέας δεν έμεναν. Οι συγγενείς και οι γείτονες φρόντιζαν να τους δώσουν, για να μη λείψει το πατροπαράδοτο πιάτο από το τραπέζι. Κι αν υπήρχε μεγάλη ένδεια έσφαζαν μια κότα και έφτιαχναν κοτόπουλο ανήμερα τα Χριστούγεννα και η σπεσιαλιτέ της ημέρας  που δεν έπρεπε να λείπει από κανένα σπίτι ήταν η «μπάμπο».  

Στη Θράκη μας  τηρούνταν  και τηρείται και σήμερα   ένα ακόμη εθιμοτυπικό. Την παραμονή στο τραπέζι υπήρχαν εννιά διαφορετικά φαγητά, άβραστα και νηστίσιμα, ώστε η σημειολογία να παραπέμπει σε αφθονία φαγητών όλο τον χρόνο και που τα εννέα πιάτα συμβολίζουν  τους εννέα μήνες της εγκυμοσύνης της Παναγίας μας και ακόμη μερικά από τα πιάτα που ήταν στο τραπέζι είχαν το δικό τους συμβολισμό. Στην περιοχή του Διδυμοτείχου π.χ. το ΜΕΛΙ, συμβολίζει  τη συνδρομή κάθε μέλους της οικογένειας στον οικογενειακό κορβανά.Το ΚΡΑΣΙ, για να μεγαλώνει και να «απλώνει» η οικογένεια σαν την κληματαριά. Η ΠΙΤΑ, για να έχει αφθονία το σιτάρι. τοΜΗΛΟ, για να έχει η οικογένεια το «ροδοκόκκινο» χρώμα της υγείας.

Τις μέρες των Χριστουγέννων έρχονται στο μυαλό και στη σκέψη οι εικόνες που κυριαρχούσαν στη διάρκεια του Δωδεκαημέρου και κυρίως στα Χριστούγεννα.  Ήθη, έθιμα και κυρίως τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια, που εδώ στη Θράκη μας ήταν και παραμένουν πάρα πολλά, αφού η παράδοση παραμένει αναλλοίωτη και ζωντανή.

Κάθε χωριό είχε τα δικά του τραγούδια, διαφορετικά και ξέχωρα από το διπλανό. Πολλά και τα έθιμα τόσο από τον θρησκευτικό κύκλο όσο και από τον κύκλο των μεταμφιέσεων.
Η Θράκη δικαιολογημένα κατέχει την πρωτιά στο μεγάλο αριθμό χριστουγεννιάτικων τραγουδιών. Αφού μόνο η Μάνη, χωριό της επαρχίας Διδυμοτείχου, έχει να μας παρουσιάσει 47 χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Στη Θράκη τα παιδιά μέχρι το 1930 και λίγο αργότερα, από βδομάδες μπροστά και σαν έμπαινε η Σαρακοστή για τα Χριστούγεννα, άρχιζαν να ετοιμάζονται για τα «Κόλιαντα», κάνοντας πρόβες, φωνάζοντας στις γειτονιές κάθε βράδυ σχεδόν. Έτσι το πρωί της παραμονής των Χριστουγέννων, πανέτοιμα πλέον, με τις ομάδες τους ξεχύνονταν στα θεοσκότεινα σοκάκια του χωριού, κρατώντας στα χέρια τους χοντρά και μακριά ξύλα, τις «τσουμάκες». Τα ξύλα αυτά δεν ήταν μόνο σύμβολο της γιορτής, που συμβολίζανε τα ραβδιά των ποιμένων της Βίβλου. Ήταν τα προστατευτικά τους μέσα από τις επιθέσεις των σκυλιών. Μ’ αυτές επίσης θα χτυπούσαν τις πόρτες των σπιτιών, για να τους ανοίξουν. Στα χωριά των προσφύγων από την Ανατολική Θράκη τα παιδιά (πάντα τα αγόρια) έλεγαν τα δικά τους «κόλιντα», σαν αυτό που λένε ακόμα στο Φυλακτό, χωριό του Δήμου Τυχερού, του νομού Έβρου. 

"Σαράντα μέρες έχουμι Χριστόν που καρτερούμι, κι αυτές σαράντα τώρα θέλω να τον τραγουδήσω. Χριστούγεννα, να Χριστούγεννα, Χριστός τώρα γεννιέται. Γεννιέτι και βαφτίζετι, στο μέλι και στο γάλα. Το μέλι το τρων οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες. Και μεις να σας τραγουδήσουμι, Χριστός να σας φυλάει, Και του χρόνου".

Στη Νέα Βύσσα, της επαρχίας Ορεστιάδας, έχουμε τα  «τα τεμπελέκια» η «τιμπελέκια»

"Χριστός γεννιέτι, χαρά στον κόσμο, στα παλληκάρια κι στα κουρίτσια, στις παντριμένις, τσ' αρρβουνιασμένις.. Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτες η Παναγιά μας κοιλοπονούσε. Κοιλοπονούσε, παρακαλούσε όλους τους Άγιους, τους Αποστόλους. Τρεις Αρχαγγέλοι για μύρο τρέχουν, τρεις Αποστόλοι μαμή γυρεύουν. Κι ώσπου να πάνι κι ώσπου να έρτουν η Παναγιά μας ξηλητηρώθει. Μέσα στις δάφνες, μέσ' τα λουλούδια, κάνει το γήλιο με το φεγγάρι κάνει το σπίτι, το νοικοκύρη, τη φαμελιά του, με τα παιδιά του με τα εγγόνια, τα προσεγγόνια."

Στο Πύθιο του Έβρου τα μικρά παιδιά βγαίνουν στους δρόμους του χωριού για να πουν τα "κόλιαντα" μια μέρα νωρίτερα από την παραμονή των Χριστουγέννων, δηλαδή στις 23 Δεκεμβρίου. Τα αγοράκια, από νωρίς το πρωί, ξεχύνονταν στα σοκάκια του χωριού και φώναζαν: " Kόλιντα,μπάμπου τσικ,τσικ,τσικ ...;." Ενώ ανήμερα τα Χριστούγεννα τα παλικάρια του χωριού χωρίζονταν σε μικρές ομάδες και γύριζαν όλα τα σπίτια. Την κάθε ομάδα την αποτελούσαν τέσσερα άτομα. Στο δρόμο λέγανε τραγούδια του δρόμου και μέσα στο σπίτι το: «Σαράντα μέρις έχουμι Χριστό που καρτερούμε ...;»
Τα Ρουγκάτσια, δηλαδή οι παρέες των παλικαριών, όταν έμπαιναν στο σπίτι κάθονταν, όπου τους έβαζαν οι νοικοκυραίοι, και τραγουδούσαν εναλλάξ δυο-δυο το παραπάνω τραγούδι. Κι αυτό για να "ξεκουράζουν" τη φωνή τους. Γιατί το τραγούδι ήταν πολύ μεγάλο, χωρίς ενδιάμεσα "ξεκουράσματα", και θα δυσκολεύονταν να τα βγάλουν πέρα. Εξάλλου έπρεπε να τραγουδήσουν σε πολλά σπίτια και μέχρι αργά το βράδυ της μέρας των Χριστουγέννων.
Όταν θα 'ρχονταν τα Ρουγκάτσια στο σπίτι έπρεπε όλα τα μέλη της οικογένειας να βρίσκονται εκεί. Σπίτι κλειστό τα Ρουγκάτσια δεν έπρεπε να βρουν. Το'χανε σε κακό. Κάθονταν, τραγουδούσαν, έπαιρναν το κέρασμά τους, το φιλοδώρημά τους (χρήματα ) και φεύγανε για άλλο σπίτι.

Σήμερα  στις περιοχές του Εβρου, που οι κάτοικοι κατάγονται από τη Βόρεια Θράκη, κυρίως από την περιοχή Ορτάκιοϊ,  και από την Ανατολική Θράκη, περιοχή Σαράντα Εκκλησιών, τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα μιλούν γι' αυτό καθ' εαυτό το γεγονός της γέννησης του Θεανθρώπου. Εδώ παρουσιάζεται η Παναγία όπως κάθε γυναίκα που αισθάνεται τις ωδίνες του τοκετού κι έχει την ανάγκη της συμπαράστασης των συνανθρώπων της . Τα κάλαντα αυτά λέγονται από τους νέους, σε όλα τα σπίτια του χωριού.

Χριστός γεννάται χαρά στον κόσμο
χαρά στον κόσμο στα παλικάρια
Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτες
η Παναγιά μας κοιλοπονούσε.
Η Παναγιά μας κοιλοπονούσε
κοιλοπονούσε παρακαλούσε
τους Αποστόλους τους Ιεράρχες
να παν να φέρουν μήλα και ρόδα.
Οι Αποστόλοι για μήλα πάνε
οι Ιεράρχες για ρόδα πάνε
Κι ως που να πάνε
κι ως που να έρθουν
η Παναγιά μας ξελευθερώθει.

            Η ποίηση των ημερών αυτών στη Θράκη είναι χωρίς σχήματα, είναι αληθινή, γεμάτη έξαρση κι αρμονία
 Γενικά τα Θρακικά κάλαντα είναι τα καλύτερα ανάμεσα στα πανελλήνια. Με την ποιητική τους ομορφιά αποτελούν άξια στολίδια της νεοελληνικής λαϊκής μούσας σε όλο το πανελλήνιο

Τελειώνοντας ο Πρόεδρος και τα μέλη του Δ.Σ. της ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΟΜΟΣΠΟΠΝΔΙΑΣ ΘΡΑΚΙΚΩΝ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ

ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΑΠΟ ΚΑΡΔΙΑΣ  ΓΕΡΟΣΥΝΗ-ΚΑΛΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΚΑΛΑ ΜΠΕΡΕΚΕΤΙΑ

 Πηγή: Αρχείο  Π.Ο.Θ.Σ.

Σέρρες 13/12/2013

Ελευθέριος Θ. Χατζόπουλος

Πρόεδρος Π.Ο.Θ.Σ.